Thiên địa nhân

Trong cuốn "Liệt Tử và Dương Tử" có kể một câu chuyện với hai người chọn hai công việc thì thành công, nhưng với hai người khác cũng "bắt chước" như vậy mà mạng lại hậu quả "đau lòng", điều này cũng là sự nhắc nhở mọi người nên cân nhắc trước khi có nên làm giống người ta không! phải biết thế thời, vị trí (của mình) và con người (đối tác) (thiên thời - địa lợi - nhân hòa), xin đọc lại chuyện xưa dưới đây:
Họ Thi ở nước Lỗ có hai người con trai, một người hiếu học, một người thích việc binh. Người con hiếu học đem sở học của mình dâng Tề hầu, được Tề hầu dùng làm sư phó cho các công tử, người con thích việc binh đem binh pháp của mình dâng vua Sở, vua Sở mừng, cho coi việc quân. Gia đình nhờ lộc của họ mà giàu, cha mẹ nhờ tước của họ mà sang.   Một người láng giềng họ Mạnh cũng có hai người con, cũng lựa hai nghề đó, mà nghèo túng, muốn được giàu sang như họ Thi, qua hỏi nhờ cách nào mà tiến phát mau vậy. Hai người con họ Thi cứ thực mà kể. 
Một người con họ Mạnh bèn đem sở học của mình dâng vua Tần. Vua Tần bảo:   - Thời nay, các chư hầu đều dùng võ lực mà tranh nhau, chỉ cần binh khí và lương thực thôi, nếu chúng ta dùng nhân nghĩa mà trị nước, thì là theo con đường diệt vong mất.   Rồi sai đem thiến, ít lâu sau thả ra.   Còn người kia qua nước Vệ, dâng binh pháp lên vua Vệ. Vua Vệ bảo:   - Nước mình nhỏ mà chung quanh là nước lớn. Nước nào lớn thì mình thờ, nước nào nhỏ thì mình vỗ về, đó là cách cầu an; trông vào binh lực thì mau diệt vong lắm. Nếu để cho hắn được toàn mệnh mà về, hắn qua nước khác, sẽ nguy lớn cho chúng ta. 
Bèn chặt chân, trả về nước Lỗ.   Về tới nhà, cha con họ Mạnh đấm ngực mà oán trách họ Thi. Họ Thi bảo:   - Gặp thời thì thịnh, không gặp thời thì lụn bại. Con đường của các bác cũng là con đường của chúng tôi mà kết quả khác nhau, là tại không gặp thời chứ không phải là hành động sai. Vả lại, ở đời không có nguyên tắc nào luôn luôn đúng, không có việc nào luôn luôn sai. Cái mà thời trước người ta dùng thì có thể ngày nay bỏ đi; cái ngày nay bỏ đi, thì có thể sau này sẽ dùng. Dùng hay bỏ, điều đó không quyết định được là phải hay trái. Rình cơ hội, nắm lấy cơ hội, cái đó không có qui tắc nào cả, mà thuộc về lanh trí. Nếu không lanh trí thì có biết rộng như Khổng Khâu, có tài như Lữ Thượng, đi tới đâu cũng khốn thôi.   Cha con họ Mạnh yên lòng, không có vẻ giận nữa, bảo:   - Chúng tôi hiểu rồi, bác đừng nhắc lại nữa.